Daha önce kimsenin gitmediği yer: James Webb Uzay Teleskobu, evrenimize dair eşi benzeri görülmemiş görüntülerle gökbilimcilerin ve kamuoyunun gözlerini kamaştırmaya devam ediyor. Bilim insanları şimdiye kadar görülen en uzak galaksiyi tespit ettiklerini açıkladıklarında bugün de bir istisna olmadı.
Adını JWST Gelişmiş Derin Galaksi Dışı Araştırmasından alan JADES-GS-z14-0 galaksisi, evrenin Kozmik Şafak olarak bilinen bir bölgesinde yer alıyor. Bu bölge Büyük Patlama’dan yaklaşık 50 milyon ila bir milyar yıl sonrasını kapsıyor. Bu mesafeden gelen ışık kırmızıya kaymasıyla ölçülür. Kırmızıya kayma, evrenin genişlemesi nedeniyle bir nesnenin ışık dalga boylarının ne kadar uzadığını ifade eder.
Ekim 2023 ile Ocak 2024 arasında gökbilimciler, Webb’in Yakın Kızılötesi Spektrografını (NIRSpec) kullanarak 14,32 kırmızıya kayma değeriyle (ışığın dalga boyu normal uzunluğunun 14 katıdır) bir galaksiyi ölçtüler. Bu ölçüm, onun yaşının Büyük Patlama’dan yaklaşık 290 milyon yıl sonrasına işaret ediyor ve bu da onu şimdiye kadar kaydedilen en eski ve en uzak galaksi yapıyor.
Önceki rekorun sahibi olan JADES-GS-z13-0, 2022 yılında 13,2’lik kırmızıya kayma ile keşfedildi; bu, onu Büyük Patlama’dan yaklaşık 330 milyon yıl sonraya ve Dünya’dan yaklaşık 13 milyar ışıkyılı uzaklıkta konumlandırıyordu. JADES ekibi aynı anda kırmızıya kayma değeri 10’un üzerinde olan ve 13 civarında olan bir başka gökadayı da tespit etti.
JADES-GS-z14-0 hakkında bilim adamlarını hayrete düşüren şey onun parlaklığıydı. IR görüntülerine bakıldığında gökbilimciler galaksinin yaklaşık 1.600 ışıkyılı genişliğinde olduğuna inanıyorlar. Parlaklığı, ışığın süper kütleli bir kara delikten ziyade genç yıldızlardan geldiğini doğruluyor. Ayrıca bu tür bir parlaklığın, galaksinin “Güneş’in birkaç yüz milyonlarca katı kütleye” sahip olduğunu gösterdiğini de belirtiyorlar.
Çalışmanın ortak yazarı Stefano Carniani, Webb’in Orta Kızılötesi Enstrümanı’ndan (MIRI) elde edilen verilerin, uzak galaksiyle ilgili diğer heyecan verici keşifleri ortaya çıkardığını belirtti.
“Galaksinin renginin olabileceği kadar mavi olmadığını görüyoruz, bu da ışığın bir kısmının toz nedeniyle kırmızılaştığını gösteriyor, bu çok erken zamanlarda bile… JADES-GS-z14-0 daha uzun dalga boylarında tespit edildi Webb’in MIRI’si ile uzaklığı dikkate alındığında dikkate değer bir başarı… [MIRI ölçümleri şunu gösteriyor] galakside hidrojen ve oksijenden gelen parlak emisyon çizgileri şeklinde güçlü iyonize gaz emisyonunun varlığı. Bu galaksi bir sürpriz ve biz galaksiyi gözlemlemeden önce çok büyük kütleli yıldızlardan oluşan çok sayıda neslin zaten hayatlarını yaşadığını gösteriyor.”
Bu göksel gözlemin, erken evrenimizi tanımlamak için kullanılan tüm teorik modelleri ve simülasyonları yıkması şaşırtıcıdır. Carniani, bunun ekibin araştırmasında gözlemlediği diğer yüzlerce yüksek kırmızıya kayma galaksisinden farklı olduğunu söyledi. Webb bilim adamlarının önümüzdeki 10 yıl içinde çok daha erken ve daha uzak noktalarda yüksek derecede parlak başka birçok galaksiyi keşfedeceklerini öngörüyor.
“Kozmik Şafak’ta var olan olağanüstü galaksi çeşitliliğini görmekten heyecan duyuyoruz!” Carniani bağırdı.