Kokulu Bir Yolculuk:HD 189733 b, Ekim 2005’te keşfedilen iyi bilinen bir dış gezegendir. Gezegenin kütlesi Jüpiter’inkinden %11,2 daha büyük ve yarıçapı %11,4 daha büyüktür. James Webb Teleskobu’ndan alınan son verilere göre, oldukça sıra dışı özelliklere sahip bir atmosfere sahiptir.
Bilim insanları HD 189733 b’yi yaklaşık yirmi yıldır inceliyor ve gelişmiş uzay gözlemevlerinin yardımıyla sürekli olarak onun hakkında yeni keşifler yapıyor. Nature’da yayınlanan yakın tarihli bir çalışma, bu Jüpiter kütlesindeki dış gezegenin hidrojen sülfür açısından zengin bir atmosfere sahip olduğunu vurguluyor.
HD 189733 b, ana yıldızına (HD 189733) gelgitsel olarak kilitlenmiştir ve bu da yüzeyinde kalıcı gündüz ve gece tarafları oluşmasına neden olur. Gezegen, Merkür’ün Güneşimize olan yörüngesinden daha yakın bir şekilde HD 189733’e doğru yörüngede döner ve yıldızının etrafında her 2,2 günde bir yörünge tamamlar. Önceki gözlemler, HD 189733 b’nin aşırı hava olayları ve atmosfer koşulları yaşadığını ortaya koymuştur.
Kurşunu eritmeye yetecek 927 santigrat derecelik bir sıcaklığa sahip olan bu dış gezegenin “gündüz tarafı” atmosferi o kadar sıcaktır ki cam buharlaşır. Saatte 8.046 kilometre hıza ulaşan hızlı, türbülanslı rüzgarlar bu buharlaşmış camı sürekli olarak gezegenin gece tarafına taşır. Orada, yere düşmek yerine yanlara doğru savrulan “cam yağmuru”na yoğunlaşır.
JWST ile yapılan gözlemler sayesinde bilim insanları HD 189733 b’nin atmosferinin hidrojen sülfür açısından zengin olduğunu keşfettiler. Bir insan varsayımsal olarak gezegenin cehennemsi ortamında sadece birkaç saniye hayatta kalabilseydi, molekülü burnuyla tespit eder ve onu çürük yumurtaların belirgin kokusu olarak algılardı.
Araştırmaya öncülük eden Johns Hopkins astrofizikçisi Guangwei Fu, hidrojen sülfürün HD 189733 b’nin atmosferinin bir parçası olduğunu daha önce bilmediğimizi belirtti. Molekül Jüpiter’in atmosferinde tespit edilmiş olsa da, güneş sistemimizin ötesindeki bu dış gezegendeki varlığı şimdiye kadar doğrulanmamıştı.
Bilim insanları, “Bu gezegende yaşam aramıyoruz çünkü çok sıcak,” dediler, “Ancak hidrojen sülfür bulmak, bu molekülü diğer gezegenlerde bulmak ve farklı gezegen tiplerinin nasıl oluştuğuna dair daha fazla bilgi edinmek için bir basamak.”
James Webb teleskopundaki aletler, Fu’nun ekibine HD 189733 b’nin atmosferindeki hidrojen sülfür miktarını ölçmek için yeterli veri sağladı; ayrıca oksijen, su, karbondioksit ve karbon monoksit gibi karbon formlarının potansiyel kaynaklarını belirledi.